bisayang daku

nakabasa ko bag-uhay lang sa TF lifestyle section (gisuwat man to ni Jad Conde) nga ang karaang Sugbuanung mga letra or titik (hala pasagdi ko kay wa ko kahibalo unsa'y bisaya aning yatia ni. words ba sa ininglis pa) naglakip ra sa mga ordinaryong "consonants" (nah, unsa kaha'y bisaya ani noh?) nga sigurado wala'y labot ang "Z," "V," ug uban pang naggikan sa laing cultura. Ug ang mga "vowels" nato mao ra gayud diay ang "U," "I," ug "A" samtang ang "O" ug "E," ambot kinsa'y nagbuot-buot og sagol sa unta tinud-anay nga "gahi" natong pinulungan. Kadiyot sa, ang paggamit nako ron sa "o" aning entriha ni, bunga lang sa akong nakat-unan sa akong pagdako, kay ang-ang naman sad og mag-sige lang ko og "u" ug "i" pwerte na gayud nako'ng gahia ana, di ba? Gahi sad biya ko manulti, gani di man ko kahibalo magtinagalog, kay matud pa sa akong amiga, kinahanglan pa kuno ko og "steamer" haron mahumok akong tagalog. Nyahaha! Ani sa'ng "ug" ug "og," libog sa? Apan giingnan ko ni Sir Joe, papa ni Jihan Sesican, nga kay libog man gayud ning atong pinulungan, nga naa ta'y mga words nga daghan og meaning sama nalang sa "piso," na tay piso nga anak sa manok, ug piso nga manghud sa dos. Ug bag-uhay lang, kining "papa." Kaniadto gamiton ra ni nato sa atong amahan, karon hasta na sa atong mga hinigugma ug mga higugmaon pa lang (niak!). Mao ni'ng natawo ang linya'ng: "pagsure woi!" Balik ta sa "ug" ug "og." Ingun pa ni Sir Joe, nga tungod lagi kay libog kanus-a ta mag-"ug" ug unsa'ng orasa ta mag-"og," gikasabutan sa mga Sugbuanong gamhanan nga ang "ug" gamiton lang as a conjunction pareha sa "and" sa ininglis, samatang ang "og" isip usa ka "article." Dili ko sigurado masabtan ba ko, apan naningkamot biya ko, kung kahibalo lang mo, dili gayud ni lalim akong gibuhar ron, sama sa paghinlo nako sa among kasilyas bag-uhay lang. Nanimaho pa gani ko ro'ng muriatic acid, kay bisay dili unta angay muryatikan, kay lagi gustong magdali, gibubuan gayud nako ang bowl sa maong isug nga kemikal. Ug mao to, nalimpyo gayud siya, samtang ako, mura pa og nalipong sa maong kemikal bisan og humana ko og kaligo. Mao na'y giingon og "kinsa man nang sa nimo." Bitaw sad.

Sa laing bahin, mahinayon man kuno ang ASEAN Summit ining petsa 12 hantud 15 karong buwana. Sigurado na diay kuno ni uy, busa dili na "kuno." Wala naman sa'y hugyaw ang maong talagsaung panghitabo kay, tan-aw nako, nahupas na ang kadasig sa mga tawo sa dihang gusto na unta ni sila'ng (mura'g apil ko ato da) magbakasyon sa ilang mga probinsya (wala sad nuon ko'y probinsya gawas sa Sugbu) samtang magbinayloay ang mga dagko'ng tae, este, delegado og mga utap ug budbod ug tikoy ug unsa pa ilang gusto'ng ibaylo, apan kay lagi niabot man si Seniang ug nahadlok ang atong presidente nga mapadpad unya ang utap ug mabasa ang tikoy, giusab nalang niya ang eskedyul sa maong panagtagbo. Mao ni karon nga balik na usab kita sa uno: limpyo diri, pintal didto, etc. Maayo unta dili na matalaw ang presidente aning higayona. Mag-ampo kita.

Sa pikas bahin, mao ni akong nagdunggan (sa akong palibot) nga hagbay ra unta nako'ng isuwat diri apan lagi kay busy man kaayo ta karon ra gayud ko nakahigayon. Pasalamat gayud ko nga Sabado, wa'y trabaho, aw naa diay, hapit lang gayud ko nalimot da uwan man gud. haha! So mao ni ang mosunod...

Moingun man gayud na ang simbahan, di ba?, nga ang angay ipangalan sa mga bata isubay gayud sa ngalan sa mga santos, haron naa'y mobantay kanila. Mao na, usa ka higayon, sa simbahan...

Pari: (sa mga inahan nga nagpabunyag sa ilang mga bata) Basta ha, ngalan sa mga santos ipangalan sa inyong mga anak.

(duol sa unang inahan)

Pari: unsa'y ngalan sa imong bata?
Inahan 1: Rafael

(human bunyagi ang unang bata, pari niduol sa sunod inahan)

Pari: iyang ngalan?
Inahan 2: Maria

(human bunyagi ang ikaduhang bata, pari niduol sa ikatulong inahan)

Pari: ngalan sa bata?
Inahan 3: Sto. Niño!

niak. niak. niak!

---

Pari: Lawas ni Kristo
Ako: Thank you.

(nagduka gayud ko ato, pramis)